İşğal etilgen Qırım yarımadasında FSB Niyara Ersmambetovanı tuttı. Bundan ğayrı, bu sene quralayda ğayıp olğan 24 yaşındaki Hatice Buyukçanğa ömür boyu apis cezası berilmesi mümkün. Rusiye akimiyeti yarımada sakinlerini nenen qabaatlay? Olar qayerde ve nasıl şaraitlerde tutula? Bu aqta alıp barıcı Alena Badük Qırımtatar resurs merkeziniñ idarecisi Zarema Bariyeva ve sabıq siyasiy mabüs Leniye Ümerovanen laf etti.
24 yaşındaki Hatice Buyukçan quralaynıñ 6-nda ğayıp oldı. O vaqıt o, Eski Qırımdan Aqmescitke avtobusnen kete edi. Quralaynıñ 7-nde Rusiye quvetçileri tarafından tutulğanı belli oldı. Qırımtatar resurs merkezi bu, Qırım gençlerini qorqutmaq içün yapılğan qanunsız tutuvnıñ daa bir örnegi olğanını bildirdi.
"Tek 70-inci künü onıñ Ukrayina uquq qoruyıcı organlarınen işbirlik yapqanını, olarğa malümat bergenini tanığan video peyda oldı. Onı devlet hainliginde, terrorizmde qabaatlaylar, ve qızğa kerçekten ömür boyu apis cezası telükesi bar", — dep tarif etti Qırımtatar resurs merkeziniñ idarecisi Zarema Bariyeva Qırım.Aqiqat Radiosınıñ efirinde.
Zarema Bariyeva
Qırımtatar resurs merkezinde qayd eteler ki, bu, genç qadın ömür boyu apis cezasına mahküm etile bilecek ilk adise degil. Hatice, Rusiye quvetçileri Qırım faallerine qarşı, yaşlarına baqmadan, daa sıq qullanğan "terrorizm" ve "devlet hainligi" maddelerinde qabaatlana.
Daa bir qırımlı Niyara Ersmambetovanıñ tutulğanı aqqında malümat peyda oldı. Rusiye quvetçileri onı quralaynıñ soñunda yaqaladı, ve o, eñ azından eki buçuq ay devamında Aqmescitniñ 1-nci SİZO-nda buluna.
Eki bala şimdi ana qayğısından marum qaldı.Zarema Bariyeva
Onı da "devlet hainliginde" — işğal etilgen topraqlarda muqavemet areketlerinden birine yaqıt-yağma malzemeleri aqqında malümat bergeninde qabaatlaylar. Rusiye tahqiqatınıñ fikrince, bu malümat ücüm içün qullanıla bile. edi Qadınnıñ eki çağına yetmegen balası qaldı.
"Eki bala şimdi ana qayğısından marum qaldı. Kerçekten de, qart babası şimdi onıñ balalarını baqa. Onıñ 16 yaşında oğlu ve 9 yaşında qızı bar, olar da ruhiy basqığa oğraylar, çünki bu olar içün şoktır", — dep ayta Zarema Bariyeva.
İnsanlar hırsızlana, aq qoruyıcılar ise olarnı çoq qıdırğan soñ, apiske alğanlarını bileler. Aq qorçalayıcı dey ki, soy-soplar ve tanışlar çoq vaqıt devamında insanğa ne olğanını bilmeyler.
"Çoqusı allarda bizler bu malümatnı soñra bilemiz, çünki basqı tek qurbanlarğa degil de, tuvğanlarına da yapıla. Olarğa, devlet sırı olğanı içün dava tafsilâtlarını tarqatmaq, aydınlatmaq mümkün degil, dep aytalar", — dep qayd etti Zarema Bariyeva.
Bu baarde Qırım aq qorçalayıcı gruppası ilhaq etilgen Qırımda Rusiye istilâsına qarşı çıqqan qadınlarnıñ taqip etilüvi bayağı arttı, dep bildirdi.
Ve cinayet davaları boyunca taqip etilgen, amma azat etilgen tek 7 qadın barZarema Bariyeva
FSB cinaiy davalarnı uydura, qadınlarğa basqı yapa, balalarnı alıp, Rusiye Federatsiyasınıñ bala evlerine yollaycaqlarınen qorquza.
"Qırım işğaliniñ devamında, Qırımtatar resurs merkeziniñ malümatına köre, 14 qadın aqqında bilemiz, olar ükümlerini bekleyler, SİZO-da bulunalar, 11-i ükümni aldılar — qanunsız cezasını çekeler. Ve cinayet davaları boyunca taqip etilgen, amma azat etilgen tek 7 qadın bar, ve olardan soñkisi Leniye Umerovadır", — dep tarif etti aq qoruyıcı.
Yüzde 90 allarda Rusiye quvetçileri yaqalanğanlarğa qabaatlavnı birden köstermey, dep tarif ete sabıq siyasiy mabüs Leniye Ümerova. O, Qırımğa babasını ziyaret etmege ketkeninde böyle bir vaziyetke oğradı. İnsanlarnı İVS ya da diger apishanelerge yerleştirip, malümatsız, inkommunikado statusında tutalar, dey Leniye.
Apiske alınğan soñ ilk beş ayı devamında oña qarşı bir de bir qabaatlav olmadı. Memuriy qanunsızlıqnı qayd ettiler. Soñra Rusiye quvetçileri onı casuslıqta qabaatladılar. Rusiye ve Ukrayina arasında esirlerni deñişüv neticesinde azat etildi. Leniye, FSB hadimleri tarafından uydurılğan davalarda itiraf imzalamağa mecbur etilgenini hatırlay.
"Seni bir kişilik kameralarda tutalar ya da seniñnen qomşularnı yerleştireler, olar senden malümat almağa tırışalar ya da vaziyetni kerginleştirmek içün seni ayartmağa tırışalar. Bir kimsenen mesleatlaşma, tış dünya ile qonuşma imkânı olmağanı içün, er şeyni öz içinde saqlaysıñ ve çoqusı bunıñ içün pek acı çeke. Ve, belli bir vaqıt keçken soñ — kimerde bir ay, çoqusında 3,5 ay, yarım yıl — insanlar o qadar yorulğan ki, bazı allarda metinni oqumaq içün kâğıt ketireler, ve insanlar yapmağan cinayetlerini itiraf eteler", — dep tarif ete Leniye Ümerova.
Leniye Ümerova
"Menim şahsiy bir tanışım bar edi, onıñnen Moskva apishanelerinden birinde tanıştım. O, onı evelden urğanlarını, çengesini qırğanlarını, tişleriniñ bir qısmını çıqarqanlarını ve ertesi künü FSB hadimi kelip, onı kamerağa bazı ciddiy cinayetlerde itiraf etmege mecbur etkenlerini ayta edi", — dep hatırlay Leniye.
Bazı allarda, Leniye dey ki, aşkârlıq yardım ete. Bu, mabüslerni fizikiy ceetten qıynamaycaqlarını bir şans bere. Aq qoruyıcılarnıñ faalligi ise deñişüvge yol aça bile.
Zarema Bariyevanıñ aytqanına köre, böyle taqiplerniñ esas sebebi — Rusiye işğali ve ilhaqıdır. İşğalden azat etüv ketişatı keçken sayın, Ukrayina ve halqara ortaqları böyle deñişimlerniñ sıq olması içün elinden kelgenini yapmalı.